Czym jest ekslibris?
Nazwa pochodzi z języka łacińskiego: ex libris = z książek. To znak własnościowy książki, którym posługiwał się właściciel księgozbioru do personalnego oznaczania własności woluminu. Geneza ekslibrisu wywodzi się od malowanego herbu na kartach ksiąg w dawnych wiekach. Później, od XV wieku, zaczął on przybierać formę misternie skomponowanej ilustracji graficznej z wpisanym nazwiskiem właściciela. Znaki książkowe zamawiali i do dzisiaj zamawiają zarówno osoby prywatne, jak też i instytucje. Miejscem ekslibrisu w książce jest wewnętrzna, przednia strona okładki książki. Czasem przybierał również formę pieczątki odciśniętej na stronie tytułowej tomu. Znak książkowy podkreśla bibliofilski stosunek właściciela do książki. W Europie, w formie papierowej, stosowany jest od XV wieku, w Polsce od XVI. Obecnie ekslibris stał się małą formą grafiki, a jego pierwotna funkcja użytkowa zanika, ustępując miejsca funkcji estetyczno – artystycznej. Ekslibris ponadto, jest od XIX wieku przedmiotem pasji kolekcjonerskiej.
Co zawiera ekslibris?
- Napis Ex libris (lub jego zamiennik: Z książek, Z księgozbioru, Ex collectione, ExL., EL),
- nazwisko lub nazwę właściciela,
- graficzne przedstawienie osobowości właściciela lub specyfiki księgozbioru,
- nie rzadko również cechy identyfikujące artystę: jego sygnaturę autorską, datę roczną wykonania, technikę (sporadycznie), numer opus, podpis twórcy.
Ekslibris często odzwierciedla:
- style artystyczne epoki,
- użytą technikę graficzną,
- rozwój technik graficznych,
- poziom artystyczny twórcy,
- osobowość i zainteresowania właściciela książki,
- specyfikę bądź tematykę księgozbioru, względnie kolekcji,
- szacunek bibliofilski.
Ex libris w różnych zapisach językowych:
ex libris (łaciński)
nga libra (albański)
السابق (arabski)
экслібрыс (białoruski)
pripadanje biblioteci (bośniacki)
艾利貝斯 (chiński)
eks libris (esperanto)
eksliibrise (estoński)
אקס ליבריס (hebrajski)
ex-libris (kataloński)
장서표 수집 자 (koreański)
لبرس سابق (perski)
экслибрис (rosyjski)
припадање библиотеци неке особе (serbski)
kitaplığından (turecki)
екслібрис (ukraiński)